โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) เป็นโครงการที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงสืบสานพระราชปณิธานในการอนุรักษ์ทรัพยากรของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ทรงอนุรักษ์ต้นยางนา ตั้งแต่ปี 2503 ทรงดำเนินโครงการอนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ ต่อมาในปี พ.ศ. 2535 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชดำริให้ดำเนินการนุรักษ์พืชพรรณของประเทศและดำเนินการเป็นธนาคารพืชพรรณ โดยได้ดำเนินการโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ และจัดสร้างธนาคารพืชพรรณขึ้นในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดาตั้งแต่ พ.ศ. 2536 เป็นต้นมา รวมทั้งศึกษาด้านชีวโมเลกุลและจากสถานการณ์ของดวามหลากหลายทางชีวภาพที่ทั่วโลกตระหนักถึงการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืน
นอกจากนั้นไทยยังต้องเตรียมพร้อมและมีมาตรการเพื่ออนุรักษ์และใช้ประโยชน์ความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน มิฉะนั้นอาจสูญเสียทรัพยากรของประเทศ เนื่องจากต่างชาติได้นำไปศึกษาวิจัยและพัฒนาแล้วนำไปจดสิทธิบัตรเป็นพืชพันธุ์ใหม่ทำให้ประเทศไทยไม่ได้เป็นเจ้าของสิทธิ์ในทรัพยากรนั้น ๆ จึงเป็นอันตรายอย่างยิ่งที่จะสูญเสียความรู้และภูมิปัญญาพื้นบ้านให้กับต่างประเทศ
